Wprowadzenie do Kurpiowskich Gwiazd

Kurpiowskie kółka, czyli niewielkie wycinanki okrągłe z białego papieru, możemy uznać za pierwotną formę gwiazdy. Gdy wycinanka „zeszła” z drewnianych belek na ściany, musiała „nabrać” koloru, żeby odróżniać się na tle białych lub jasnych ścian. Zaczęto więc wycinać gwiazdy w kolorowym papierze i naklejać je na przemian z lelujami na ścianach izby. Tradycyjnie, odświeżano wystrój izby przed Wielkanocą i Bożym Narodzeniem, zapewne wtedy też naklejano na ściany nowe wycinanki.
Klasyczna Forma Wycinanki Kurpiowskiej
Gwiazda, obok lelui, to klasyczna i najbardziej popularna forma wycinanki kurpiowskiej. Wycina się ją z jednego kawałka papieru, który trzeba umiejętnie złożyć na „ćwiartki”. W zależności od umiejętności twórczyni, wielkości gwiazdy i wzoru, mogą one mieć 16 lub 32 osie symetrii. Na każdym zagięciu na osi mistrzynie starają się wyciąć taki sam wzór, żeby po rozłożeniu gwiazda pokryta była starannym wzorem ażurowym.
Style Kurpiowskich Gwiazd
Podobnie jak w przypadku leluj, gwiazdy także mają swoje style. Obecnie, na Kurpiach żywe są dwa style kurpiowskiej wycinanki – myszyniecki i kadzidlański. Myszyniecki charakteryzuje się grubym cięciem, gdzie papier dominuje nad wzorem, a sam wzór składa się przeważnie z motywów geometrycznych i prostych cięć. W stylu kadzidlańskim ważniejszy od papieru jest wzór, który wycina się niezwykle precyzyjnie, z drobnymi cięciami, z przewagą motywów roślinnych i owalnych. Gwiazda kadzidlańska jest bliższa realistycznemu wyobrażeniu, podczas gdy myszyniecka jest „siatką” abstrakcji geometrycznych.
Współczesne Kurpiowskie Gwiazdy
We współczesnej wycinance kurpiowskiej dominuje styl kadzidlański. Z tego terenu wywodzi się najwięcej twórców wycinankarzy, którzy są znani w regionie, kraju i za granicą. W okolicach Myszyńca wycinanki „strzyże” tylko Stanisław Ropiak, młody twórca, który przejął tę umiejętność po swojej matce – Annie Ropiak. Jest on wierny wzorom, które przekazała mu matka, a w ostatnich latach wykonał także kopie wycinanek myszynieckich z okresu międzywojennego. Tworzy leluje, gwiazdy, monstrancje i ptaszki. Przekazuje swoje umiejętności i wiedzę na warsztatach edukacyjnych, więc możemy mieć nadzieję, że w najbliższych latach ośrodek myszyniecki zyska nowych twórców[1].

Stanisław Ropiak jest jednym z nielicznych mężczyzn zajmujących się tradycyjną kurpiowską sztuką wycinanki. Już jako mały chłopiec przyglądał się twórczej pracy swojej mamy Anny. Tylko on spośród dziewiątki rodzeństwa zajmuje się tradycyjną kurpiowską sztuką. Poza wycinankami, tworzy także kwiaty z bibuły, wypieka pieczywo obrzędowe i wykonuje pisanki[1]. Jego twórczość jest doceniana na licznych konkursach, a sam Ropiak otrzymał wiele nagród, w tym Medal Pamiątkowy Marszałka Województwa Mazowieckiego „Pro Masovia”[1].
Stanisław Ropiak jest jednym z nielicznych mężczyzn zajmujących się tradycyjną kurpiowską sztuką wycinanki. Już jako mały chłopiec przyglądał się twórczej pracy swojej mamy Anny. Tylko on spośród dziewiątki rodzeństwa zajmuje się tradycyjną kurpiowską sztuką. Poza wycinankami, tworzy także kwiaty z bibuły, wypieka pieczywo obrzędowe i wykonuje pisanki[1]. Jego twórczość jest doceniana na licznych konkursach, a sam Ropiak otrzymał wiele nagród, w tym Medal Pamiątkowy Marszałka Województwa Mazowieckiego „Pro Masovia”[1].
Znaczenie Kurpiowskich Gwiazd
Gwiazdy kadzidlańskie, wykonane przez m.in. Czesławę Konopkę, Czesławę Marchewkę, Marię Chrostek, Czesławę Kaczyńską i Wiesławę Bogdańską, będą zamieszczone w planowanej publikacji albumowej. Znajdzie się tam też kolekcja wycinanek Stanisława Ropiaka, jego matki i braci, jako przykład trwania tradycji wycinankarskich w okolicach Myszyńca.









Podsumowanie
Kurpiowskie gwiazdy to nie tylko forma dekoracji, ale także ważny element dziedzictwa kulturowego. Przekazywane z pokolenia na pokolenie, stanowią świadectwo bogatej tradycji i umiejętności rękodzielniczych mieszkańców Kurpi. Współczesne wycinanki często łączą tradycyjne motywy z nowoczesnymi technikami, co sprawia, że są one atrakcyjne dla szerokiego grona odbiorców. Rękodzieło ludowe, takie jak kurpiowskie gwiazdy, odgrywa kluczową rolę w zachowaniu i promowaniu kultury regionalnej.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansowuje zadanie publiczne „Opracowanie merytoryczne, artystyczne i druk albumu Wycinanka kurpiowska z Puszczy Zielonej” ze środków pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.